Auteur: Hajé van Egmond

Voorbereiding op de Wet kwaliteitsborging bouwen

Geplaatst opAuteurHajé van Egmond

Schermafdruk bericht van de VNG aan alle gemeentenIn een brief aan de colleges van burgemeester en wethouders (3 april 2020) vraagt de VNG opnieuw aandacht voor de voorbereiding op de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen (Wkb). De VNG roept in de brief gemeenten op om met de Wkb aan de slag te gaan. Dit ondanks uitstel van de Omgevingswet.

Aan de hand van het recent door BZK gepubliceerde schema legt de brief uit hoe het nieuwe stelsel er op hoofdlijnen uit komt te zien. Daarbij wijst de VNG op het belang om de gevolgen van de nieuwe werkwijze en de Wkb te inventariseren. En dat ook het starten van proefprojecten belangrijk is om de nieuwe werkwijze te laten “inslijten” in de organisatie. Via een belronde inventariseert de VNG de komende tijd wat de verwachte impact is van de Wkb op de gemeentelijke organisatie.

De brief is te lezen via de website van de VNG.

 

Schema ‘Bouwen onder de Omgevingswet en Kwaliteitsborging’

Geplaatst opAuteurHajé van Egmond

Bouwen onder de Omgevingswet en kwaliteitsborging vraagt een andere manier van werken bij het aanvragen van een vergunning, de uitvoering van de bouw en bij de gereedmelding en oplevering van een bouwwerk. BZK heeft een schema gepubliceerd waarin die nieuwe manier van werken wordt uitgelegd. Het schema geeft de stappen weer die de verschillende partijen bij bouwen onder de Omgevingswet en Kwaliteitsborging moeten doorlopen. Het schema gaat uit van een regulier bouwproject, waarbij de opdrachtgever een ontwerp laat maken door zijn adviseurs en dit vervolgens aanbesteedt. Bij andere aanbestedingsvormen (Bouwteam, design & construct, etc.) zullen dezelfde stappen doorlopen moeten worden, maar mogelijk door andere bij de bouw betrokken partijen.

U vindt het schema via deze link. Heeft u vragen of opmerkingen over het schema dan kunt u deze via de Helpdesk Bouwregelgeving en brandveilig gebruik doorgeven.

ZiN Kwaliteitsborging tweede kwaliteitsborger met KiK-licentie

Geplaatst opAuteurHajé van Egmond

Dit artikel is op 30 maart gepubliceerd op de website van KiK-KOMO. Zie de pagina Instrumenten voor een overzicht van alle kwalitreitsborgers die op dit moment proefprojecten kunnen uitvoeren.

Nieuwbakken kwaliteitsborger klaar om KiK toe te passen

Ton Jans (KiK) en Ruud Verhagen (ZiN Kwaliteitsborging) tekenen de KiK-licentieovereenkomst voor ZiN Kwaliteitsborging op afzonderlijke locaties vanwege het coronavirusZiN Kwaliteitsborging heeft de KiK-licentie verworven! Onlangs tekenden Ruud Verhagen, directeur ZIN Kwaliteitsborging en Ton Jans, directeur KiK, de overeenkomst (ieder op eigen locatie vanwege het coronavirus). Daarmee is de organisatie de eerste kwaliteitsborger in 2020 die is toegelaten om het instrument KiK toe te passen in Wkb-proefprojecten. Een interview met Ruud Verhagen, directeur ZiN Kwaliteitsborging.

Wat ging er vooraf aan de toelating?
Ruud Verhagen: “Om goedgekeurd te worden voor KiK hebben wij een heel traject doorlopen. Zo moet ZiN Kwaliteitsborging in het bezit zijn van het KOMO-certificaat voor de BRL 5019, de KiK-training hebben doorlopen en voldoen aan aanvullende eisen van de (voorlopige) Toelatingsorganisatie, van de Wkb en KiK.”
De nieuwbakken KiK-kwaliteitsborger staat klaar om met KiK aan de slag te gaan in proefprojecten.

Nu u de KiK-licentie heeft, wat is het eerste proefproject waarin u KiK gaat toepassen?
“Ik kan dat nu nog niet met zekerheid te zeggen. In aanmerking komen 120 woningen in Zoetermeer, 11 woningen in Maastricht of diverse bedrijfshallen. Het is maar net welk project daadwerkelijk als eerste start. As we speak worden de laatste puntjes op de ‘i’ gezet voor deze projecten.”

Uw bedrijf is nog een jonge speler in het veld van kwaliteitsborging. Wat zijn uw grootste aspiraties op het gebied van kwaliteitsborging?
“Aspiraties hebben we zeker! We willen als kwaliteitsborger samen met onze achterban (een pool van ZZP’ers) minimaal 10 procent van de kwaliteitsborgingsmarkt gaan bedienen. Om dat te bereiken, hebben we al snel zo’n 100 professionals nodig. Als organisatie nemen we de projecten aan en zorgen we voor de coördinatie. Met onze pool van ZZP-ers kunnen we de diverse onderdelen van het kwaliteitsborgingsproces uitvoeren.”

U maakt ook gebruik van een ander Wkb-instrument. Wat deed u beslissen om daarnaast te kiezen voor KiK?
“ZiN Kwaliteitsborging heeft in augustus 2019 al gekozen voor KiK, omdat het in mijn ogen op dat moment een voorsprong had op andere instrumenten met een duidelijke visie op het hele plaatje. Niet alleen het kwaliteitsborgingsproces, maar ook de onmisbare software en bijbehorende koppelingen met markpartijen. En door de betrokkenheid van KOMO heeft de gebruiker toegang tot een keten van gecertificeerde producten en processen.”

“Ook kozen we voor KiK omdat de KiK-tool 1.0 in die tijd al was ontwikkeld. Hiermee kun je de risicoanalyse en het borgingsplan maken. Daarnaast zoekt KiK samenwerking met betrouwbare marktpartijen als BRIS om data te koppelen en om de KiK-tool 2.0 verder te ontwikkelen.”

“Als extra voordeel zie ik dat producten en processen in de KiK-tool 2.0 automatisch worden gekoppeld aan KOMO-certificaten en KOMO-certificaathouders. Genoeg redenen om in onze kwaliteitsborgingsprojecten gebruik te maken van de KiK-tool.”

Hoe kijkt u aan tegen de Wkb?
“Ik verwacht dat de kwaliteit in de bouw significant verbetert door de inzet van kwaliteitsborgers, de eisen vanuit de Wkb en het Bouwbesluit. Uiteindelijk zullen de bouwende partijen uit zichzelf de bouwkwaliteit nog verder verhogen, denk ik. Zij hebben daar per slot van rekening zelf veel baat bij. Als zij hogere kwaliteit leveren, worden de kosten van de kwaliteitsborger lager. Daarnaast zorgt het inzetten van een kwaliteitsborger uiteindelijk voor het verlagen van de faalkosten hebben we gezien in een aantal proefprojecten.”

Van een veilig bouwplan naar een veilig gebouw

Geplaatst opAuteurHajé van Egmond

Verslag van de G40/G4-leerkring over de Omgevingswet en de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen (Wkb), 5 maart 2020
Nieuws-persbericht, Platform31 26 maart 2020

Net als de Omgevingswet treedt de nieuwe Wet kwaliteitsborging voor het bouwen (Wkb) op 1 januari 2021 [(Red: 1 juli 2022)] in werking. De Wkb heeft als doel de bouwkwaliteit en het bouwtoezicht te verbeteren door inschakeling van private kwaliteitsborgers. De focus komt te liggen op het toetsen van het in aanbouw zijnde of opgeleverde gebouw, in plaats van het bouwplan. De G40 en G4 verkenden de gecombineerde impact van beide wetten. Wat doe je aan de terugloop van de legesinkomsten en wat is de wisselwerking met het omgevingsplan en de organisatieontwikkeling?

“Onder de Wabo is de papieren toets en het besluit dat daaruit volgt, belangrijker dan dat het gebouw overeind blijft.” Wico Ankersmit, directeur van de Vereniging Bouw- en Woningtoezicht, over waar het de nieuwe wet in essentie om te doen is. “Het gaat erom dat we het product dat bouwers leveren zien als gebouw waar mensen in wonen en werken; als leefomgeving. Dat wil de wetgever bereiken door onafhankelijke kwaliteitsborgers tijdens de bouw te laten toezien op kwaliteit. De gemeente blijft als bevoegd gezag verantwoordelijk voor het toezicht, maar focust zich op de risicobeoordeling vooraf en handhaving tijdens de bouw en achteraf. Daarnaast scherpt de wet de aansprakelijkheid van de bouwer aan, met het oog op een verbeterde positie van de consument.”Verschuiving van het zwaartepunt van de gemeente in het vergunningverleningsproces, volgens Wico Ankersmit (Vereniging BWT).

Wkb en Omgevingswet: drie raakvlakken

De impact van de Wet kwaliteitsborging van het bouwen enerzijds en de Omgevingswet anderzijds raken op verschillende manieren. We zoomen in op de drie belangrijkste raakvlakken, zoals bediscussieerd in de leerkring.

  1. De Wkb, de ‘bruidsschat’ en het omgevingsplan
    Vanwege de veranderingen die de Wkb met zich meebrengt, wordt de vergunningverlening onder de Omgevingswet in tweeën opgeknipt: de ruimtelijke component en de bouwtechnische component. De Wkb bepaalt dat de laatstgenoemde niet langer vooraf wordt getoetst door de gemeente, op basis van het bouwplan, maar door toetsing gedurende de bouw en bij oplevering door een onafhankelijke kwaliteitsborger. Of er voor bouwplannen een bouwtechnische vergunning nodig is, of dat kan worden volstaan met een meldingplicht of helemaal geen vergunning, is landelijk vastgelegd. Voor de ruimtelijke component kan de gemeente dat voor een aanzienlijk deel zelf bepalen, voor zover het om activiteiten gaat die onder ‘de bruidsschat’ vallen. In beginsel doen ze dat door in te schatten welke risico’s activiteiten hebben voor de fysieke leefomgeving. Maar in de praktijk kan er voor gemeenten best eens een andere factor meewegen in deze keuze: het genereren van legesinkomsten. Daarover hieronder meer.
  2. Effecten op legesinkomsten
    De initiatiefnemer van een bouwactiviteit schakelt – lees: huurt – per 1 januari 2022 zelf een onafhankelijke kwaliteitsborger in. Omdat gemeenten voor deze activiteiten minder taken uitvoeren, kunnen ze minder leges heffen, althans, voor de vergunning voor de bouwtechnische component. De gemeente blijft de toetsing van de ruimtelijke component van een initiatief – past dat in het omgevingsplan? – zelf doen. Voor zover dat nodig is, tenminste. De Omgevingswet ademt immers de ‘Ja, mits-gedachte’ en het zoveel mogelijk stellen van algemene regels. Kort door de bocht betekent dat: zo min mogelijk vergunningplichten in het omgevingsplan en zoveel mogelijk activiteiten vergunningsvrij of eventueel meldingsplichtig maken. De consequentie van deze tendens is echter dat er minder leges kan worden geïnd.
    “We constateren dat er straks een perverse prikkel bestaat om vergunningplichten in stand te houden, zodat de afdeling vergunningverlening vanaf 2022 kan worden blijven bekostigd”, aldus Esther van Kooten Niekerk, kwartiermaker Wkb bij de VNG. Wico Ankersmit gaat daar in mee. “Hoe we omgaan met leges bepaalt de financiële toekomst van ons vakgebied. Objectgebonden leges zijn straks niet meer toereikend.” G40 en G4-gemeenten oriënteren zich momenteel op alternatieve financieringsvormen. Ze lopen er tegenaan dat hun begrotingen en legesverordeningen binnenkort al moeten worden vastgesteld, zonder dat nog duidelijk is wat de exacte impact op de financiering is. De Vereniging BWT heeft deze Exceltool beschikbaar gesteld om een inschatting te maken van de impact. Eén van de pragmatische suggesties uit de zaal is om in de risicoparagraaf van de begroting in te gaan op de onzekerheid over de toekomstige legesinkomsten.
  3. Impact op de gemeentelijke organisatie, cultuur en competenties
    De gekleurde grafieken uit de presentatie van Ankersmit maken inzichtelijk hoe de rol van de gemeente in het vergunningverleningsproces gaat veranderen: minder toetsen en toezien, meer voorspreken en handhaven. Jimco Drost, kwartiermaker Wkb bij de VNG, benadrukt de HRM-gerelateerde effecten van de wet. “BWT-ambtenaren hebben straks andere competenties nodig en daarvoor zijn opleidingsplannen nodig. Het is spannend hoe deze opleidingsbehoefte zich verhoudt tot de piek in het aantal vergunningaanvragen, die in eveneens in de tweede helft van dit jaar te verwachten valt.”
    De competentieverandering waar de Wkb om vraagt, sluit goed aan bij de cultuurverandering van de Omgevingswet. De overheid blijft verantwoordelijk, maar moet een stukje van haar taken overhevelen naar de samenleving. Loslaten in plaats van vastbijten; hands-off in plaats van hand-on. Van Kooten Niekerk: “wat er straks ook bij hoort, is de afstemming met de nieuw aan te wijzen kwaliteitsborgers. Die zullen vooral technische expertise hebben en minder geëquipeerd zijn in de ruimtelijke ordening. Het is straks belangrijk om het goed te kunnen instrueren en waar nodig te overtuigen van het gemeentelijke perspectief.”

Implementatie Wkb en Omgevingswet in de Almeerse praktijk

De gemeente Almere heeft de implementatietrajecten van beide wetten geïntegreerd. Casper van Busschbach (adviseur Wkb gemeente Almere / Q2 System Engineering) legt uit dat hierdoor strategische keuzes helder worden, bijvoorbeeld ten aanzien van financiën, HRM, ICT en organisatie. “Op HRM-gebied kan overwogen worden of het handig is om de medewerkers die dicht op hun pensioen zitten de lopende trajecten te laten afhandelen, terwijl je de jonge honden meteen volle bak op de nieuwe werkprocessen inzet.” Van Busschbach merkt ook dat het feit dat beide wetten op 1 januari 2022 worden ingevoerd, niet automatisch zo integrerend werkt als je zou verwachten. “Dat komt omdat de wetten verschillende effecten hebben op het VTH-domein, afhankelijk van het ‘bouw-DNA’ van een gemeente. Wat ook compliceert, is dat de omgevingsplannen veelal pas in de transitiefase (2021-2029) zullen worden opgesteld, net als de omgevingsvisies die in 2024 af moeten zijn. En dat terwijl de inhoud van die beide instrumenten voor het laten slagen van de Wkb-stelselwijziging van groot belang is: die moet namelijk wat bouwtoezicht betreft handhaafbaar en uitvoerbaar zijn.” Bij de implementatie werkt Almere overigens nauw samen in de regio. “We zijn in overleg met ketenparters en de regio, bijvoorbeeld in Platform Flevoland, om proefprojecten op elkaar af te stemmen en de geleerde lessen te delen. Zo halen we het maximale rendement uit eenieders proefprojecten.”

Proefprojecten en roadshows

Door het oefenen in proefprojecten kunnen overheden, initiatiefnemers en kwaliteitsborgers ervaring opdoen met de nieuwe Wkb en kunnen knelpunten worden achterhaald. Jimco Drost en Esther van Kooten Niekerk van de VNG leggen uit te streven naar een ‘representatieve doorsnede’ van projecten. Voor de minder voor de hand liggende typen projecten is er mogelijk een kleine bijdrage beschikbaar. Proefprojecten kunnen hier worden aangemeld. Dit startpakket helpt u op weg om een proefproject succesvol op te starten. Wico Ankersmit kondigt verder aan dat de Vereniging BWT, de VNG en het ministerie van BZK hel land ingaan met Roadshows voor zowel overheden als marktpartijen. Meer informatie over waar en wanneer de Roadshows plaatsvinden (en of ze gelet op de Corona-maatregelen doorgaan) vindt u hier.

Presentaties

Informatiepakket WKB-Instrument VKB

Geplaatst opAuteurHajé van Egmond


Verbeterde Kwaliteitsborging (VKB) is één van de vier instrumenten die op dit moment kan worden toegepast voor proefprojecten en onder kwaliteitsborging. VKB is ontwikkeld door SWK, een waarborginstelling die al meer dan 30 jaar waarborgcertificaten verstrekt aan kopers van woningen van bij SWK aangesloten ondernemers. Dit waarborgcertificaat beschermt de kopers tegen de risico’s die verbonden zijn aan de aanschaf van een nieuwe woning. SWK voegt als instrumentaanbieder nu ook kwaliteitsborging toe aan haar werkzaamheden.

Het Instrument VKB is een kwaliteitsborgingssysteem waarbij de ondernemer die een project realiseert een belangrijke rol krijgt bij het aantonen van de daadwerkelijk geleverde kwaliteit. De kwaliteitsborger ziet er op toe dat de ondernemer de kwaliteit ook naar behoren borgt, zodat bij gereed melding van het project een verklaring kan worden afgegeven. Om de werkwijze zo goed mogelijk te implementeren bij bedrijven en eventuele proefprojecten zo goed mogelijk te laten verlopen is door SWK een informatiepakket samengesteld.

Meer informatie over VKB is te lezen op de website van SWK. Het informatiepakket is via deze link te downloaden.

‘Knelpunten van de Wkb oplossen voordat de wet in werking treedt’

Geplaatst opAuteurHajé van Egmond

Onderstaand artikel is afkomstig van de website van de VNG. Iedere week verschijnt daar een nieuwe artikel over een proefproject.

Sinds de zomer van 2019 werkt Esther van Kooten Niekerk als kwartiermaker proefprojecten voor de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen (Wkb). We stellen haar enkele vragen over haar werk en het nut en de noodzaak van proefprojecten.

Wat is je taak als kwartiermaker proefprojecten?
‘Mijn taak bestaat uit 2 hoofdzaken. In de eerste plaats gaat het erom dat we het volume aan proefprojecten dat in het bestuursakkoord is afgesproken, gaan draaien. Daarbij gaat het erom 10% van de vergunningaanvragen onder de Wkb uit te voeren. Daarnaast is het belangrijk dat er voor de besluitvorming zo halverwege dit jaar gewerkt wordt aan een zogeheten representatieve doorsnede. Die biedt ruimte aan alle fasen van het bouwproces, maar ook voor alle typen bouwwerken en cruciale momenten in het proces. Op basis van de representatieve doorsnede moeten voldoende proefprojecten lopen. Hierdoor weten we dat het een werkend stelsel is, bij de ingang van de wet. En waar proefprojecten zich niet automatisch aandienen, ga ik die samen met partijen initiëren.’

We zitten nu in februari, loopt het naar je zin op dit moment?
‘De ambitie is natuurlijk altijd groter, maar ik ben over het algemeen tevreden. We hebben vanaf de zomer gewerkt om de spelregels vast te stellen en de instrumenten voor kwaliteitsborging te toetsen. Deze instrumenten zijn in december goedgekeurd. Dit betekent dat alle ingrediënten om met proefprojecten te starten nu aanwezig zijn. Dus kunnen we nu zoveel mogelijk proefprojecten lostrekken.’

Lees verder op de website van de VNG

Roadshows Wet kwaliteitsborging voor het bouwen [wordt verplaatst]

Geplaatst opAuteurHajé van Egmond

Vanwege de Corona-maatregelen zijn alle roadshows opgeschort. We hopen na 1 juni meer duidelijkheid te hebben en nieuwe data te kunnen plannen.

Een noodzakelijke oefening voor bevoegd gezag, aanvragers, aannemers, architecten en kwaliteitsborgers!

Ook dit jaar organiseert de Vereniging Bouw- en Woningtoezicht in de diverse regio’s van ons land weer een aantal bijeenkomsten. Dit jaar zal de invulling echter anders zijn dan u wellicht gewend bent van de eerder gehouden regiodagen.  In verband met de komst van de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen organiseren wij namelijk in samenwerking met BZK en VNG en met ondersteuning van Bouwend Nederland, BNA, AFNL, NL Ingenieurs, Aedes en Neprom een tiental roadshows.

De roadshow duurt één dagdeel van ongeveer 3 uur waarbij naast leden van de vereniging BWT Nederland ook marktpartijen worden uitgenodigd. De bedoeling van deze roadshows is dan ook om samen aan de slag te gaan met een aantal casussen om zo van en met elkaar de nieuwe rol in het stelsel onder de Wkb te gaan leren kennen. Via onder andere een rollenspel zullen bouwplannen van initiatief tot uitvoering langs de verschillende actoren in het proces gaan, waarbij alle deelnemers worden uitgedaagd hun rol te gaan invullen hoe zij denken dat deze onder het nieuwe stelsel er uit komt te zien. Tijdens het proces worden dan een aantal ‘verstoringen’ in het rollenspel gebracht zoals een technische fout, een onverwachtse situatie die tijdens het proces naar boven komt of een zich niet aan de regels houdende partij in het stelsel. Het is dan ook de bedoeling om elkaar uit te dagen, en juist daarmee ook veel wellicht nog openstaande vragen beantwoord te krijgen. Het is dan ook erg belangrijk om deze bijna noodzakelijke oefening met elkaar te gaan doen.

Ook is het de bedoeling om tijdens de roadshow contacten te gaan leggen die kunnen resulteren in echte proefprojecten. Als deelnemers vanuit de marktpartijen worden ook vooral partijen gevraagd die ook zelf actief zijn in die regio als ontwikkelaar, bouwer, architect of kwaliteitsborger. Deze partijen zijn dan ook van harte welkom op deze roadshows. De bedoeling is dan ook om een mooie en evenwichtige mix te krijgen van alle partijen in het speelveld van de kwaliteitsborging.

Het programma van de roadshow kent de volgende onderwerpen:

  • Inloop met koffie en iets lekkers.
  • Introductie en laatste stand van zaken Wet kwaliteitsborging voor het bouwen
  • De publiekrechtelijke en privaatrechtelijke wijzigingen toegelicht
  • Korte pauze met speeddating en marktplaats voor proefprojecten.
  • Rollenspel met diverse casussen in Gevolgklasse 1
  • Vragenrondje en afsluiting van de roadshow

Inschrijven en meer informatie via de website BWTinfo.

Centrale marktplaats voor proefprojecten kwaliteitsborging gelanceerd!

Geplaatst opAuteurHajé van Egmond

Om ervaring op te doen met de Wet kwaliteitsborging voor bouwen (Wkb) is het noodzakelijk om te weten welke expertise, waar beschikbaar is. Een plek voor uitwisseling van deze informatie ontbrak echter. De Vereniging voor Nederlandse Gemeenten (VNG) heeft daarom, in samenwerking met het Instituut voor Bouwkwaliteit (iBK), een centrale marktplaats voor vraag en aanbod van proefprojecten Wkb gelanceerd. De marktplaats is te vinden via de website van iBK.

Met deze centrale marktplaats, hopen VNG en iBK te bereiken dat relevante spelers binnen de Wkb (aannemers, kwaliteitsborgers en initiatiefnemers) elkaar sneller kunnen vinden. Gemeenten krijgen zo goed zicht op welke kwaliteitsborgers en bouwers er in hun regio actief zijn. Aannemers zien voor welk soort project, welke kwaliteitsborger en welk instrument beschikbaar zijn. En kwaliteitsborgers kunnen hun bedrijfsstrategie waar nodig aanpassen.

Aanmelden van proefprojecten verloopt via de website van de VNG