Auteur: Hajé van Egmond

Ook dit jaar heeft Rowiq Advies weer in kaart gebracht welke gemeenten korting geven voor proefprojecten Kwaliteitsborging. Meer informatie over proefprojecten is te vinden via deze link. Voert u een proefproject uit een in een Ambassadeursnetwerk Wkb dan is tevens subsidie vanuit het ministerie van BZK beschikbaar.

Inmiddels geven 58 gemeenten korting, variërend van 10% tot 80%. Ten opzicht van vorig jaar is het aantal gemeenten dat korting geeft met 14 toegenomen. Op onderstaande kaart zijn de betreffende gemeenten weergegeven. Klik op € voor meer informatie of kijk op de site  van Rowiq Advies.

In Cobouw van 8 december jl.  schrijft voormalig Tweede Kamerlid Albert de Vries een opiniestuk over de Wkb. Hij stelt dat (de voorhangversie van) het Besluit kwaliteitsborging voor het bouwen (Bkb) niet voldoet aan zijn amendementen bij de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen (Wkb). Dat zijn opinie niet door iedereen gedeeld wordt, blijkt uit twee reacties in Cobouw van 11 en 15 december jl. van respectievelijk ing. Gert-Jan van Leeuwen en mr. dr. ing. Peter de Haan.

De Vries schrijft dat zijn amendementen als doel hebben om te regelen dat bij de bouwmelding een risicobeoordeling wordt ingediend en bij gereedmelding een dossier bevoegd gezag. De amendementen waren mede de reden dat de PvdA uiteindelijk voor de Wkb heeft gestemd. De Vries stelt in zijn opiniestuk dat de door hem beoogde risicobeoordeling en dossier bevoegd gezag ‘niet of slechts in zeer beperkte mate’ recht wordt gedaan.

Van Leeuwen merkt in zijn artikel van 11 december op dat De Vries oude koeien uit de sloot haalt. De aangenomen amendementen maken dat de gemeenten zo nodig de bouwtechnische voorschriften kunnen handhaven. Naast de rol van de kwaliteitsborger en de Tlokb. Het is uiteindelijk weer een voorbeeld van polderdemocratie; het welbekende compromis. Van Leeuwen stelt dat als De Vries geen wijzigingen in het gemeentelijke bouw- en woningtoezicht wilde, de PvdA tegen de Wkb had moeten stemmen.

De Haan spreekt in zijn artikel over De Vries als een olifant die destijds door de spreekwoordelijke porseleinkast is gegaan. Hij merkt op dat het naar zijn mening sowieso slechte amendementen waren, nu de wetteksten en de toelichtingen niet overeenkomen. De Haan stelt daarnaast dat de amendementen wel goed zijn verwerkt en De Vries kennelijk moeite heeft om het Bkb goed te interpreteren. Zo staat woordelijk in het Bkb dat de kwaliteitsborger rekening kan houden met andere kwaliteitsborgingssystemen, hetgeen volgens De Vries onterecht in de tekst ontbreekt.

De discussie in Cobouw is ontstaan naar aanleiding van de antwoorden op vragen naar aanleiding van het ontwerpbesluit kwaliteitsborging die door minister Ollongren recent naar de Eerste en Tweede Kamer zijn gestuurd. In de brief wordt toegelicht welke wijzigingen ten opzichte van dat ontwerpbesluit nog worden aangepast. De VNG heeft aangegeven dat met de voorgenomen wijzigingen er wat hen betreft geen inhoudelijke belemmeringen meer zijn om de Wkb in te voeren.

Het cpo-project Nieuwe Gracht in Delft (Foto: Ralph Kamena)

Architect Liesbeth Janson (Studio Huijgens) hoeft niet meer te worden overtuigd van nut en noodzaak van de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen. Zij heeft al sinds 2016 ervaring met het bouwen volgens de Wkb-systematiek, via pilotprojecten in Delft. Afgelopen voorjaar is het tweede appartementengebouw opgeleverd dat Janson ontwierp in Nieuw Delft (spoorzone): negen appartementen en een studio. Beide zijn cpo-projecten, dus in collectief particulier opdrachtgeverschap tot stand gekomen. Juist bij dit soort projecten vraagt de opdrachtgever vaak om aanpassingen tijdens de bouw. Janson: ‘Als je bouwt volgens de Wkb, kun je veel flexibeler zijn met die aanpassingen. Het bouwplan ligt op het aanvraagmoment van de omgevingsvergunning alleen vast op uitgangspunten bestemmingsplan en Welstand. De kwaliteitsborger toetst elke planfase mee, dus als tijdens de planvoorbereiding iets wijzigt gaat dat direct mee in de volgende beoordeling. De onafhankelijke kwaliteitsborger toetst die vervolgens op praktische uitvoerbaarheid, op veiligheid en op de voorschriften uit het Bouwbesluit.’

Inmiddels is Janson gestart met het derde cpo-project in Delft (Nieuw Delftse Poort), opnieuw met een onafhankelijke kwaliteitsborger op voorstel van de gemeente. ‘De kwaliteitsborger toetst het gebouw op honderden punten, de meeste natuurlijk tijdens de uitvoering, maar ook de ontwerpstukken worden in de aanloopfase op vaste onderdelen gecheckt.  Als architect word je daar scherper van, maar als bouwer ook. De aansprakelijkheid voor de uitvoeringskwaliteit ligt bij de bouwer. Er zijn daarom bij aannemers zelf ook interne kwaliteitscontroleurs, zodat het vaak nog zoeken is naar de beste methode waarop deze controle gemeenschappelijk wordt gedeeld en behandeld. Dat proces wordt dankzij de kwaliteitsborger steeds beter beheerst. Zo wordt bijvoorbeeld letterlijk elke geplaatste ruit gecontroleerd op het voorgeschreven glastype. Voorheen gebeurde dat misschien niet altijd. Het is in het belang van alle partijen dat de kwaliteitsborger er op veel momenten langs loopt. Niemand zal nu meer een leidingschacht sluiten zonder dat er foto’s zijn gemaakt om aan te kunnen tonen dat de brandveiligheid in orde is.’

Voorbeeld van een controlerapport in Snagstream

Hogere kosten?
Een kwaliteitsborger moet uiteraard ook worden betaald. Je zou dus kunnen denken dat de Wkb kostenverhogend gaat werken in de bouw, maar Janson heeft ervaren dat dit niet het geval hoeft te zijn. Zo heeft de gemeente Delft de bouwleges voor de Wkb-pilotprojecten met 10 procent verlaagd, waaruit de kosten voor de borger konden worden betaald. Een ander gunstig effect is dat er misschien minder faalkosten worden gemaakt, omdat er voortdurend tijdens de bouw wordt gecontroleerd of er volgens het bestek en Bouwbesluit wordt gewerkt. Janson: ‘Je wil niet weten hoeveel er vaak gesloopt moet worden omdat er niet volgens de tekening wordt gebouwd.’

Wel vraagt de Wkb-systematiek extra energie – lees: werkuren – van alle betrokken partijen, maar, zegt Janson, dat is vooral een kwestie van met elkaar uitvinden hoe je omgaat met de vereiste kwaliteitstoetsing. Een open startoverleg met alle betrokkenen voor de aanvang van de bouw is een must, om afspraken, verwachtingen en werkwijze af te stemmen. ‘Waar ligt de balans tussen controle en eigen verantwoordelijkheid? Wordt er gemuggenzift of worden er terechte aanpassingen gevraagd?’

Tot nu toe heeft Janson samengewerkt met PlanGarant als kwaliteitsborgers. Maar, ook zzp’ers verschijnen op deze markt, onder andere architecten die zich laten omscholen. Daar schuilt wat Janson betreft ook een gevaar in: dat zij te veel met de blik van een architect naar een project kijken, terwijl er een bredere toetsing wordt gevraagd. Janson geeft daarom de voorkeur aan een toetsingsorganisatie met verschillende disciplines, ‘al wil je natuurlijk niet dat de plantoetsers een tweede overheid worden’.